SessizDüşünür
Active member
İsrail ve Lübnan içinde 26 yıldır devam eden deniz sınırlarının çizilmesi tartışmaları, tarafların mutabakata vardıklarını duyurması ile bir daha gündeme geldi.. Mevzu hakkında 2 Ekim‘de ABD‘den gelen ‘yazılı teklifi’ teslim aldıklarını açıklayan taraflar, bu taslak mutabakat üzerinden fikir birliğine vardı. İki ülke içinde yaklaşık 860 kilometrekarelik deniz alanı uyuşmazlığı ve bu bölgenin kıta sahanlığında hak iddiası bulunuyordu. 1996‘dan beri devam eden inişli çıkışlı müzakereler kararında 11 Ekim’de İsrail Başbakanı Yair Lapid, ‘tarihi bir anlaşmaya’ varıldığını duyururken, bugün ise İsrail Güvenlik Kabinesi, muahedeyi kabul etti.
Açık denizdeki gaz alanlarının bölünmesiyle ilgili tartışmalı noktalar da dahil olmak üzere ortak bir deniz hududunun çizilmesine yönelik müzakereler, Ekim 2020’den beri Birleşmiş Milletler gözetimi ve ABD arabuluculuğunda dolaylı olarak devam ediyor. En son İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu, Güç Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı‘ndan üst seviye isimler bu hafta sonu boyunca ABD’li diplomat ve müzakerelerde orta bulucu rolündeki Amos Hochstein ile ağır görüşmeler gerçekleştirmişti.
Anlaşmanın hususları neler?
Açık deniz enerji araştırmalarına imkan veren taslağa göre, her iki ülkenin de Doğu Akdeniz‘deki gaz yataklarına erişmesine müsaade verecek bir deniz sonu çizildi. Tartışmalı gaz alanlarından biri olan Kana bölgesi Lübnan tarafında kalırken, Kariş bölgesinin tamamı ise İsrail sınırına dahil edildi. Ancak İsrail, çabucak hemen bilinmeyen ölçüde doğal gaz olduğuna işaret edilen Kana’daki ‘hakkını’ Fransa merkezli TotalEnergies’ten alacak. Ayrıyeten Tel Aviv idaresi ‘öncesinden bilgilendirildiği’ sürece, deniz sonunun çabucak güneyinde sondaj yapmak dahil olmak üzere ‘makul ve gerekli faaliyetlere’ itiraz edemeyecek. Rezerv araştırmaları da muahede yürürlüğe girdikten daha sonra başlayacak. Muahedenin ise 20 Ekim‘de Lübnan’ın Nakura köyündeki hudut çizgisinde imzalanabileceği konuşuluyor. Lakin tasarı birinci olarak iki ülkenin de parlamentosu tarafınca onaylanmak zorunda.
‘Kariş’ten çıkan petrol ve gaz Avrupa’ya ihraç edilecek’
Lübnan idaresinin açıklamalarından yola çıkan görüşlere gore, mevzu dahilinde süratli hareket edilmesinin sebebi, ülkenin yaşadığı derin ekonomik krize tahlil getirebilecek potansiyel gelirin gaz havzalarından elde edilebileceği ve ülkede devamlı olarak yaşanan elektrik kesintilerinin hafifçelemesine yardımcı olabileceği ile ilişkilendirildi. İsrail de, Kariş’ten petrol ve doğalgaz çıkarmaya ve yakında Rusya’ya yönelik uygulanan yaptırımlar ötürüsıyla güç krizi ortasındaki Avrupa’ya ihraç etmeye başlayacağını belirtti. Bu durumun İsrail iktisadına ‘milyarlarca dolar katkı’ sağlayacağını belirten Lapid, “Bu, İsrail’in güvenliğini artıracak” açıklamasında bulundu. Lübnan Meclis Lider Yardımcısı İlyas Ebu Saab ise, her iki ülkenin de taleplerini karşılayan bir tahlile ulaşıldığının altını çizerek “Lübnan Kana’daki tüm haklarına sahip olacaktır” dedi. Lübnan’daki Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah da, en son mutabakat taslağında uzlaşıya varılmasına ait Lübnan hükümetinin sonucunın yanında olduğunu belirterek “Bizim için değerli olan kuyulardan petrol ve gazın çıkarılmasıdır” ifadelerini kullandı.
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Alakalar Kısmı öğretim üyesi Doç. Yasin Atlıoğlu, 26 yılın akabinde İsrail ve Lübnan’dan gelen ‘yeşil ışığı’ Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘İki ülkenin diplomatik olarak bağlantıya geçmesini sağlayan temel niye bölgesel şartlar’
Lübnan ve İsrail’in birbirini hukuksal olarak tanımadığının altını çizen Atlıoğlu, “Bir savaş durumu kelam konusu. Bu muahedenin bir gibisi daha olmuştu. İsrail’in Lübnan’ı işgal etmesi ile 1983 yılında 17 Mayıs Mutabakatı ile iki tarafın birbirini tanımasına yönelik bir adım olmuştu. Ama o devrin kaideleriyle, bilhassa de Suriye’nin baskısıyla iptal edilmek zorunda kalmıştı. yıllar daha sonra İsrail ve Lübnan’ın diplomatik olarak irtibata geçmesini sağlayan temel niye öncelikli olarak bölgesel kurallar. Gerek Lübnan’ın 2019’dan beri yaşadığı önemli ekonomik kriz, gerekse İsrail’in son senelerda bölgedeki yalnızlığını yenme, Türkiye ve Körfez ülkeleri ile diplomatik münasebetleri tekrar kurma istikametinde attığı adımlar var. Bu mutabakat da bu kaideler altında gerçekleşti” dedi.
‘Bu muahede memleketler arası arenada bir heyecan yaratsa da ihtiyatlı karşılamak lazım’
hemen çabucak muahedenin içeriğine büsbütün hakim olunmadığını belirten Atlıoğlu, “Basına yansıdığı kadarıyla her iki taraf da taleplerinin karşılandığı tarafında bir eğilim içerisindeler. Hatta tahminen de bu mutabakatın önünde bir mani olarak görülebilecek Hizbullah başkanının bile hükümeti bu biçimde bir mutabakatta destekleyeceğini belirttiğini gördük. İsrail tarafı açısından da durum, önümüzdeki kasım ayının başında bir seçim olduğu için karışık. O yüzden bu muahede milletlerarası arenada ABD’nin de arabulucu olması sebebiyle de bir heyecan yaratsa da ihtiyatlı karşılamak lazım” şeklinde konuştu.
‘Enerji krizi ve Lübnan’ın ortasında bulunduğu koşullar kelam konusu olmasaydı taraflar bu mutabakata razı olmazdı’
Atlıoğlu, Batı’daki güç krizinin ABD’nin daha etkin bir halde bu hususa girmesine yol açtığını vurgulayarak şunları kaydetti:
“Enerji krizi ve Lübnan’ın ortasında bulunduğu kaideler kelam konusu olmasaydı bu biçimde bir muahedeye Lübnan tarafının da İsrail tarafının da fazlaca razı olacağını düşünmüyorum. Zira iki ülke birbirini tanımıyor ve Lübnan tarafı için İsrail bir düşman olarak nitelendiriliyor. Biz daha epeyce deniz sonu üzerinde konuşuyoruz lakin Lübnan’ın yaklaşımında ‘İsrail diye bir devlet var ve biz onlarla memleketler arası bir hudut belirliyoruz’ usulünde bir şey yok. Lübnan’ın esasen İsrail ile yalnızca deniz değil kara sonu da fazlaca net değil. ötürüsıyla Lübnanlı yetkililer 2019 ekonomik krizi öncesinde, bir mutabakat olacaksa bile deniz sonu ile bir arada kara sonunun da konuşulması gerektiğini düşünüyordu. Bilhassa de Golan Tepeleri’ndeki Şeba Çiftlikleri başta olmak üzere. Lakin Lübnan bunların hepsini bir kenarıya bırakmış üzere gözüküyor zira hayli önemli bir kriz içerisinde ve kimileri tarafınca bu krizden kurtuluşun yolu da denizden çıkarılacak gaz olarak düşünülüyor.”
‘Kariş büsbütün İsrail’e bırakılmış, Lübnan hükümeti olağanda atmayacağı kadar geri adım atmış’
Kana ve Kariş isminde iki değerli gaz alanı olduğuna dikkat çeken Atlı oğlu, “Lübnan da İsrail de ikisi üzerinde hak tezinde bulunuyor. Bu mutabakattan anladığımız kadarıyla, yazdan beri ABD’nin Lübnan’ın önüne koyduğu koşullarda fazlaca fazla bir değişme olmuş üzere gözükmüyor. Lübnan’ın önüne konulan kaidelerde bilhassa Kariş alanında bir hak argümanından hayli, Kana gaz alanı üzerinden çıkarılacak gazın İsrail ile paylaşıp paylaşılmayacağı problemine odaklanılmıştı. Başka taraftan Kariş gaz alanı ile ilgili net bir şey var; İsrail buradan gazı çıkartmak üzere. ötürüsıyla burada Lübnan’ın bir hak tezi kelam konusu değil. Kariş büsbütün İsrail’e bırakılmış üzere gözüküyor. Bu noktada Lübnan hükümeti olağanda atmayacağı kadar geri adım atmış. Hizbullah’ın da olağan kaidelerde bunu kabul etmesi epey mümkün gözükmüyordu” dedi.
‘İsrail Kasım’da seçime gidecek ve muhalefetteki Netanyahu bu muahededen mutlu değil’
İsrail’de yakında bir seçim olduğunu hatırlatan Atlıoğlu, “Şu anda başbakan olan Lapid, seçime giden süreksiz bir hükümet. Bu muahede İsrail kamuoyunda ve muhalefetinde nasıl karşılanacak bu da değerli. Zira bunun parlamentoya gdolayılmesi ile ilgili karar alındı lakin bu süreç seçimlere kadar gerçekleşir mi gerçekleşmez mi onu bilmek pek mümkün değil. Üstelik İsrail muhalefetinde epeyce kuvvetli bir isim olarak Netanyahu var. Netanyahu şu anki hükümetin, Hizbullah’ın silahlı tehdidi karşısında geri adım attığını ve İsrail’in tavizkar bir adım attığını düşünüyor. O yüzden bu seçim kıymetli. Şayet bu biçimde bir mutabakat imzalanır ve bir biçimde uygulamaya temalırsa İsrail tarafında bunu hangi hükümet onaylayacak?” sözlerini kullandı.
‘Lübnan biraz daha taviz veren taraf, İsrail ise her halükarda daha karlı’
Netanyahu’nun bu muahede konusunda halinin sert olduğuna dikkat çeken Atlıoğlu, bunun Hizbullah tafandaki takviye için de soru işaretleri çıkarabileceğini belirterek, “İki taraf içinde önemli bir güvensizlik hakim. Bu kurallar altında karşılıklı bir muahedenin yapılması ve bunun düzgün bir biçimde yürütülmesi fazlaca da kolay gözükmüyor. Tek bir ortak nokta var; milletlerarası güç krizinin olduğu bir müddetçte her iki tarafın da bu işten kar elde etmesi. Bu muahede kararında Hizbullah şayet Kariş’ten çıkan gaza rastgele bir müdahalede bulunmayacağına dair teminat verirse, İsrail, Kariş alanındaki gazı epey kısa bir süre içerisinde işletmeye başlayacak. Lübnan biraz daha taviz veren taraf üzere gözüküyor. Kana gaz alanında Total çalışmalara başlayacak lakin ne vakit gaz çıkacağı da belirli değil. O yüzden bu daha uzun sürecek. İsrail her halükarda daha karlı taraf olarak gözüküyor” dedi.
‘İsrail kurulduğundan beri birinci sefer etrafındaki kuşatılmışlık hissini ortadan kaldırıyor’
ABD’nin Ortadoğu siyasetini belirlerken evvelari içinde İsrail’in güvenliği olduğunu vurgulayan Atlıoğlu, “İsrail tahminen kurulduğundan beri birinci sefer etrafındaki kuşatılmışlık hissini yavaş yavaş ortadan kaldırıyor. Arap ülkelerinin hepsi İsrail’e karşıyken artık yavaşça o etkiyi, kıracak. 1983’teki İsrail-Lübnan Muahedesi sırasında bölgede kuvvetli aktörler vardı, Suriye ve öbür faktörler direkt müdahil olabiliyordu. Arap Baharı probleminden daha sonra aslına bakarsan etraftaki aktörler de güçsüzleşmiş durumda. Bu kurallar altında Suriye’nin ve ya İran’ın direkt müdahil olması kelam konusu değilmiş üzere görünüyor. O yüzden İsrail açısından da daha rahat bir ortam var” ifadelerini aktardı.
‘Anlaşmanın yapılması, Lübnan’ın İsrail’i tanıması manasına da geliyor’
Anlaşmanın uygulamaya dökülüp dökülmeyeceğinin net olmadığının altını çizen Atlıoğlu, “Uluslararası mutabakatların yapılması için iki tarafın bir ortaya gelmesi gerekiyor lakin burada süreç, Lübnan tarafının dediğine göre, muahede onaylandıktan daha sonra ABD’ye gidecek. Yani ortak bir yerde olup da merasimle muahede imzalanmayacak. Ortada Total üzere özel bir şirket de var aslına bakarsanız. bu biçimde bir şey olduğu takdirde muahedenin yapılması, Lübnan’ın İsrail’i tanıması manasına da geliyor. Alışılmış dikkat etmek gerek bir nokta var. Muahedeyi net bir biçimde görmek lazım zira Lübnan tarafı, muahedenin içerisinde mümkün olduğunca kullandığı sözler konusunda hassastı. örneğin mutabakat ortasında denizler ‘uluslararası sınırlar’ olarak tabir edilmek istenirken, Lübnan tarafı da ‘çatışma bölgesi’ olarak bir söz kullanmak istiyordu. Devletlerin birbirini tanımasının iki yolu var; biri tüzel başkası fiili. Burada muhtemelen Lübnan, mutabakat imzalasa da bir ‘fiili durum’ ortaya koymaya çalışacaktır. Ancak siz bir devleti tanımıyorsanız onunla ticari bağa girmek bile tanımaya götürecek bir ekip hareketler içerir. bu biçimde bir mutabakat imzalarsanız da alışılmış ki ileride ‘tanıma’ da gelebilir” dedi.
Açık denizdeki gaz alanlarının bölünmesiyle ilgili tartışmalı noktalar da dahil olmak üzere ortak bir deniz hududunun çizilmesine yönelik müzakereler, Ekim 2020’den beri Birleşmiş Milletler gözetimi ve ABD arabuluculuğunda dolaylı olarak devam ediyor. En son İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu, Güç Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı‘ndan üst seviye isimler bu hafta sonu boyunca ABD’li diplomat ve müzakerelerde orta bulucu rolündeki Amos Hochstein ile ağır görüşmeler gerçekleştirmişti.
Anlaşmanın hususları neler?
Açık deniz enerji araştırmalarına imkan veren taslağa göre, her iki ülkenin de Doğu Akdeniz‘deki gaz yataklarına erişmesine müsaade verecek bir deniz sonu çizildi. Tartışmalı gaz alanlarından biri olan Kana bölgesi Lübnan tarafında kalırken, Kariş bölgesinin tamamı ise İsrail sınırına dahil edildi. Ancak İsrail, çabucak hemen bilinmeyen ölçüde doğal gaz olduğuna işaret edilen Kana’daki ‘hakkını’ Fransa merkezli TotalEnergies’ten alacak. Ayrıyeten Tel Aviv idaresi ‘öncesinden bilgilendirildiği’ sürece, deniz sonunun çabucak güneyinde sondaj yapmak dahil olmak üzere ‘makul ve gerekli faaliyetlere’ itiraz edemeyecek. Rezerv araştırmaları da muahede yürürlüğe girdikten daha sonra başlayacak. Muahedenin ise 20 Ekim‘de Lübnan’ın Nakura köyündeki hudut çizgisinde imzalanabileceği konuşuluyor. Lakin tasarı birinci olarak iki ülkenin de parlamentosu tarafınca onaylanmak zorunda.
‘Kariş’ten çıkan petrol ve gaz Avrupa’ya ihraç edilecek’
Lübnan idaresinin açıklamalarından yola çıkan görüşlere gore, mevzu dahilinde süratli hareket edilmesinin sebebi, ülkenin yaşadığı derin ekonomik krize tahlil getirebilecek potansiyel gelirin gaz havzalarından elde edilebileceği ve ülkede devamlı olarak yaşanan elektrik kesintilerinin hafifçelemesine yardımcı olabileceği ile ilişkilendirildi. İsrail de, Kariş’ten petrol ve doğalgaz çıkarmaya ve yakında Rusya’ya yönelik uygulanan yaptırımlar ötürüsıyla güç krizi ortasındaki Avrupa’ya ihraç etmeye başlayacağını belirtti. Bu durumun İsrail iktisadına ‘milyarlarca dolar katkı’ sağlayacağını belirten Lapid, “Bu, İsrail’in güvenliğini artıracak” açıklamasında bulundu. Lübnan Meclis Lider Yardımcısı İlyas Ebu Saab ise, her iki ülkenin de taleplerini karşılayan bir tahlile ulaşıldığının altını çizerek “Lübnan Kana’daki tüm haklarına sahip olacaktır” dedi. Lübnan’daki Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah da, en son mutabakat taslağında uzlaşıya varılmasına ait Lübnan hükümetinin sonucunın yanında olduğunu belirterek “Bizim için değerli olan kuyulardan petrol ve gazın çıkarılmasıdır” ifadelerini kullandı.
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Alakalar Kısmı öğretim üyesi Doç. Yasin Atlıoğlu, 26 yılın akabinde İsrail ve Lübnan’dan gelen ‘yeşil ışığı’ Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘İki ülkenin diplomatik olarak bağlantıya geçmesini sağlayan temel niye bölgesel şartlar’
Lübnan ve İsrail’in birbirini hukuksal olarak tanımadığının altını çizen Atlıoğlu, “Bir savaş durumu kelam konusu. Bu muahedenin bir gibisi daha olmuştu. İsrail’in Lübnan’ı işgal etmesi ile 1983 yılında 17 Mayıs Mutabakatı ile iki tarafın birbirini tanımasına yönelik bir adım olmuştu. Ama o devrin kaideleriyle, bilhassa de Suriye’nin baskısıyla iptal edilmek zorunda kalmıştı. yıllar daha sonra İsrail ve Lübnan’ın diplomatik olarak irtibata geçmesini sağlayan temel niye öncelikli olarak bölgesel kurallar. Gerek Lübnan’ın 2019’dan beri yaşadığı önemli ekonomik kriz, gerekse İsrail’in son senelerda bölgedeki yalnızlığını yenme, Türkiye ve Körfez ülkeleri ile diplomatik münasebetleri tekrar kurma istikametinde attığı adımlar var. Bu mutabakat da bu kaideler altında gerçekleşti” dedi.
‘Bu muahede memleketler arası arenada bir heyecan yaratsa da ihtiyatlı karşılamak lazım’
hemen çabucak muahedenin içeriğine büsbütün hakim olunmadığını belirten Atlıoğlu, “Basına yansıdığı kadarıyla her iki taraf da taleplerinin karşılandığı tarafında bir eğilim içerisindeler. Hatta tahminen de bu mutabakatın önünde bir mani olarak görülebilecek Hizbullah başkanının bile hükümeti bu biçimde bir mutabakatta destekleyeceğini belirttiğini gördük. İsrail tarafı açısından da durum, önümüzdeki kasım ayının başında bir seçim olduğu için karışık. O yüzden bu muahede milletlerarası arenada ABD’nin de arabulucu olması sebebiyle de bir heyecan yaratsa da ihtiyatlı karşılamak lazım” şeklinde konuştu.
‘Enerji krizi ve Lübnan’ın ortasında bulunduğu koşullar kelam konusu olmasaydı taraflar bu mutabakata razı olmazdı’
Atlıoğlu, Batı’daki güç krizinin ABD’nin daha etkin bir halde bu hususa girmesine yol açtığını vurgulayarak şunları kaydetti:
“Enerji krizi ve Lübnan’ın ortasında bulunduğu kaideler kelam konusu olmasaydı bu biçimde bir muahedeye Lübnan tarafının da İsrail tarafının da fazlaca razı olacağını düşünmüyorum. Zira iki ülke birbirini tanımıyor ve Lübnan tarafı için İsrail bir düşman olarak nitelendiriliyor. Biz daha epeyce deniz sonu üzerinde konuşuyoruz lakin Lübnan’ın yaklaşımında ‘İsrail diye bir devlet var ve biz onlarla memleketler arası bir hudut belirliyoruz’ usulünde bir şey yok. Lübnan’ın esasen İsrail ile yalnızca deniz değil kara sonu da fazlaca net değil. ötürüsıyla Lübnanlı yetkililer 2019 ekonomik krizi öncesinde, bir mutabakat olacaksa bile deniz sonu ile bir arada kara sonunun da konuşulması gerektiğini düşünüyordu. Bilhassa de Golan Tepeleri’ndeki Şeba Çiftlikleri başta olmak üzere. Lakin Lübnan bunların hepsini bir kenarıya bırakmış üzere gözüküyor zira hayli önemli bir kriz içerisinde ve kimileri tarafınca bu krizden kurtuluşun yolu da denizden çıkarılacak gaz olarak düşünülüyor.”
‘Kariş büsbütün İsrail’e bırakılmış, Lübnan hükümeti olağanda atmayacağı kadar geri adım atmış’
Kana ve Kariş isminde iki değerli gaz alanı olduğuna dikkat çeken Atlı oğlu, “Lübnan da İsrail de ikisi üzerinde hak tezinde bulunuyor. Bu mutabakattan anladığımız kadarıyla, yazdan beri ABD’nin Lübnan’ın önüne koyduğu koşullarda fazlaca fazla bir değişme olmuş üzere gözükmüyor. Lübnan’ın önüne konulan kaidelerde bilhassa Kariş alanında bir hak argümanından hayli, Kana gaz alanı üzerinden çıkarılacak gazın İsrail ile paylaşıp paylaşılmayacağı problemine odaklanılmıştı. Başka taraftan Kariş gaz alanı ile ilgili net bir şey var; İsrail buradan gazı çıkartmak üzere. ötürüsıyla burada Lübnan’ın bir hak tezi kelam konusu değil. Kariş büsbütün İsrail’e bırakılmış üzere gözüküyor. Bu noktada Lübnan hükümeti olağanda atmayacağı kadar geri adım atmış. Hizbullah’ın da olağan kaidelerde bunu kabul etmesi epey mümkün gözükmüyordu” dedi.
‘İsrail Kasım’da seçime gidecek ve muhalefetteki Netanyahu bu muahededen mutlu değil’
İsrail’de yakında bir seçim olduğunu hatırlatan Atlıoğlu, “Şu anda başbakan olan Lapid, seçime giden süreksiz bir hükümet. Bu muahede İsrail kamuoyunda ve muhalefetinde nasıl karşılanacak bu da değerli. Zira bunun parlamentoya gdolayılmesi ile ilgili karar alındı lakin bu süreç seçimlere kadar gerçekleşir mi gerçekleşmez mi onu bilmek pek mümkün değil. Üstelik İsrail muhalefetinde epeyce kuvvetli bir isim olarak Netanyahu var. Netanyahu şu anki hükümetin, Hizbullah’ın silahlı tehdidi karşısında geri adım attığını ve İsrail’in tavizkar bir adım attığını düşünüyor. O yüzden bu seçim kıymetli. Şayet bu biçimde bir mutabakat imzalanır ve bir biçimde uygulamaya temalırsa İsrail tarafında bunu hangi hükümet onaylayacak?” sözlerini kullandı.
‘Lübnan biraz daha taviz veren taraf, İsrail ise her halükarda daha karlı’
Netanyahu’nun bu muahede konusunda halinin sert olduğuna dikkat çeken Atlıoğlu, bunun Hizbullah tafandaki takviye için de soru işaretleri çıkarabileceğini belirterek, “İki taraf içinde önemli bir güvensizlik hakim. Bu kurallar altında karşılıklı bir muahedenin yapılması ve bunun düzgün bir biçimde yürütülmesi fazlaca da kolay gözükmüyor. Tek bir ortak nokta var; milletlerarası güç krizinin olduğu bir müddetçte her iki tarafın da bu işten kar elde etmesi. Bu muahede kararında Hizbullah şayet Kariş’ten çıkan gaza rastgele bir müdahalede bulunmayacağına dair teminat verirse, İsrail, Kariş alanındaki gazı epey kısa bir süre içerisinde işletmeye başlayacak. Lübnan biraz daha taviz veren taraf üzere gözüküyor. Kana gaz alanında Total çalışmalara başlayacak lakin ne vakit gaz çıkacağı da belirli değil. O yüzden bu daha uzun sürecek. İsrail her halükarda daha karlı taraf olarak gözüküyor” dedi.
‘İsrail kurulduğundan beri birinci sefer etrafındaki kuşatılmışlık hissini ortadan kaldırıyor’
ABD’nin Ortadoğu siyasetini belirlerken evvelari içinde İsrail’in güvenliği olduğunu vurgulayan Atlıoğlu, “İsrail tahminen kurulduğundan beri birinci sefer etrafındaki kuşatılmışlık hissini yavaş yavaş ortadan kaldırıyor. Arap ülkelerinin hepsi İsrail’e karşıyken artık yavaşça o etkiyi, kıracak. 1983’teki İsrail-Lübnan Muahedesi sırasında bölgede kuvvetli aktörler vardı, Suriye ve öbür faktörler direkt müdahil olabiliyordu. Arap Baharı probleminden daha sonra aslına bakarsan etraftaki aktörler de güçsüzleşmiş durumda. Bu kurallar altında Suriye’nin ve ya İran’ın direkt müdahil olması kelam konusu değilmiş üzere görünüyor. O yüzden İsrail açısından da daha rahat bir ortam var” ifadelerini aktardı.
‘Anlaşmanın yapılması, Lübnan’ın İsrail’i tanıması manasına da geliyor’
Anlaşmanın uygulamaya dökülüp dökülmeyeceğinin net olmadığının altını çizen Atlıoğlu, “Uluslararası mutabakatların yapılması için iki tarafın bir ortaya gelmesi gerekiyor lakin burada süreç, Lübnan tarafının dediğine göre, muahede onaylandıktan daha sonra ABD’ye gidecek. Yani ortak bir yerde olup da merasimle muahede imzalanmayacak. Ortada Total üzere özel bir şirket de var aslına bakarsanız. bu biçimde bir şey olduğu takdirde muahedenin yapılması, Lübnan’ın İsrail’i tanıması manasına da geliyor. Alışılmış dikkat etmek gerek bir nokta var. Muahedeyi net bir biçimde görmek lazım zira Lübnan tarafı, muahedenin içerisinde mümkün olduğunca kullandığı sözler konusunda hassastı. örneğin mutabakat ortasında denizler ‘uluslararası sınırlar’ olarak tabir edilmek istenirken, Lübnan tarafı da ‘çatışma bölgesi’ olarak bir söz kullanmak istiyordu. Devletlerin birbirini tanımasının iki yolu var; biri tüzel başkası fiili. Burada muhtemelen Lübnan, mutabakat imzalasa da bir ‘fiili durum’ ortaya koymaya çalışacaktır. Ancak siz bir devleti tanımıyorsanız onunla ticari bağa girmek bile tanımaya götürecek bir ekip hareketler içerir. bu biçimde bir mutabakat imzalarsanız da alışılmış ki ileride ‘tanıma’ da gelebilir” dedi.